Veranderen van gedrag door te experimenteren

Huib Schoots - In mijn vorige blog schreef ik over "de drie essentiële elementen voor succesvolle software: mens, proces en techniek". Daarin haalde ik "Viral Change" van Leandro Herrero aan. Herrero stelt dat de systeemkant ongeveer een derde van het succes van de organisatie bepaalt en gedrag twee derde. Dus om succesvol te zijn zullen we vooral aandacht moeten hebben voor het gedrag van de mensen! 

Hoe zorg je ervoor dat het gedrag van de mensen in jouw team het team succesvol maakt? Voordat we daar een antwoord op proberen te vinden, eerst iets over gedrag. Wat is het? En hoe wordt het bepaald? 

Wat is gedrag? 

Wat is gedrag? Daarvoor kijk ik naar de definitie uit het boek "50 veranderprincipes": Gedrag is alles wat we, bewust of onbewust, waarneembaar doen en laten. Er zijn twee soorten gedrag: bewust en onbewust. Slechts 5% van ons gedrag is bewust en dus 95% is onbewust. In het overgrote merendeel van onze gedragingen denken we daar dus niet over na. 

Waar komt gedrag vandaan? 

Hoe wordt dit doen en laten bepaald? Iedereen heeft bepaalde aanleg vanuit de genen, aangeboren dus. Daarnaast zijn ervaringen van grote invloed op ons gedrag. Ervaringen bepalen wat we geloven (overtuigingen) en deze overtuigingen bepalen wat we denken. En tenslotte bepalen die gedachten hoe we ons gedragen. Gedrag ontstaat doordat er een trigger is, die je aanzet tot het gedrag, Daarna laat je het gedrag zien. Tenslotte is er een consequentie: dat wat het gedrag tot gevolg heeft of hoe je je voelt. Die consequentie is vervolgens weer een ervaring en daardoor is de cirkel rond. 

Gedrag veranderen 

Mensen proberen te overtuigen tot ander gedrag heeft dus niet zoveel zin. En dat terwijl we dat overal om ons heen zien gebeuren in debatten op TV of in vergaderingen op het werk. Overal zien we mensen elkaar te proberen te overtuigen van hun gelijk. Maar met argumenten een ander tot ander gedrag aanzetten is kansloos! Wat wel heel goed werkt, is om door middel van experimenteren iemand andere ervaringen te geven. Hoe we ons voelen nadat we een keer iets anders gedaan hebben, blijkt een hele goede indicator of we dat nog een keer zullen doen. Mensen zijn gevoelig voor de consequenties van hun gedrag. Als ze zich daardoor goed voelen of als het nieuwe gedrag meer oplevert, zullen ze het gedrag vaker herhalen en ontstaat er dus een verandering. Gedragsverandering is dus vooral verleiden tot ander gedrag. In een agile team zou een scrum master of coach het team kunnen vragen om een bepaalde werkwijze, bijvoorbeeld risicoanalyse tijdens een refinement, eens een paar sprints uit te proberen. Als het dan niet werkt, draaien ze het gewoon weer terug. 

 Daarnaast is het van belang om goed/effectief gedrag vaker te laten zien. Daardoor ontstaat er gewoontegedrag en past dit gedrag in de 95% onbewust gedrag. Zo ontstaat er duurzaam ‘beter’. Ook is het goed om bewust te worden van de triggers van gedrag. Door triggers te herkennen, is het mogelijk om ineffectief gedrag voor te zijn en een andere keuze te maken. Door het herkennen van triggers wordt onbewust gedrag ook bewust en is daarmee te veranderen. 

Dingen die niet helpen 

Gedragsverandering is moeilijk en gaat niet zomaar. Als we geen nut of noodzaak zien, verandert er logischer wijs niks. Ook overtuigen werkt niet, zeker niet als er sprake is van het ‘not invented here’ syndroom. Wij mensen hebben een hekel aan verlies, ongemak en pijn. Als een verandering potentieel ongemak gaat opleveren, ontstaat er weerstand. Hoe groter het ongemak, hoe groter vaak de weerstand. Evolutionair gezien is onbekend potentieel gevaarlijk! Ook heeft ons brein moeite met fouten maken. En iedereen weet dat je fouten moet maken om te kunnen leren.  

Daarnaast is de omgeving heel belangrijk. Mensen zijn gevoelig voor hun omgeving. Als de omgeving positief reageert en hetzelfde gedrag laat zien, ben jij ook eerder geneigd het gedrag blijvend te laten zien. Ook de weerstand veel aandacht geven, is onhandig omdat “dat wat je aandacht geeft, groeit”. 

Aan de slag! 

Veranderen is lastig dat weten we allemaal. Maar dat hoeft je niet tegen te houden te veranderen. Zeker als je weet dat gedrag de grootste impact heeft op de performance van teams en organisaties. Maak het veilig voor iedereen. Laat leiders het goede voorbeeld geven. Zorg voor eenduidige verhalen van het hele management. Neem mensen mee, zorg voor open, transparante en herkenbare communicatie. Maak duidelijk waarom het belangrijk is te veranderen: niet door te overtuigen, wel door te motiveren met verhalen. Besteed vooral aandacht aan mensen die wel willen en experimenteer met hen om nieuwe ervaringen te bouwen. Doen is veel belangrijker dan erover praten. Veranderen duurt lang. Gedrag dat al jaren normaal is, zal niet zomaar veranderen en het duurt maanden om hierin duurzaam verandering te brengen. Geduld is dan een schone zaak. Hou vol, want alles is te veranderen. Succes!

 

---

 

Over de auteur: Huib Schoots

Software ontwikkelen is complex en lastig! Ik geloof dat persoonlijk leiderschap, communicatie en samenwerken op de werkvloer uiteindelijk het verschil maken. Mijn missie is daarom mensen te ondersteunen zich te ontwikkelen. En daarmee kwaliteit in software delivery te realiseren. Ik ben gefascineerd door mindset, denken, gedrag en samenwerking. 

 

Naar het overzicht